Wieści z Porto Alegre…

Ze względu na padający deszcz manifestacja, która miała się odbyć na ulicy przed polskim kościołem, została przeniesiona do świątyni. Na wspólne solidarnościowe spotkanie zaprosiliśmy przedstawicieli społeczności ukraińskiej ze stolicy wspomnianego powyżej stanu oraz miasta Canoas należącego do regionu metropolitalnego Porto Alegre. Nasza wspólnota polonijna została uhonorowana obecnością ks. Krzysztofa Olejnika SChr przełożonego generalnego Towarzystwa Chrystusowego przeprowadzającego w tym czasie wizytację kanoniczną w prowincji zgromadzenia w Ameryce Południowej. (W tym miejscu trzeba wyrazić wdzięczność wobec Księdza Generała, że przesunął wizytację w Quedas do Iguaçu, w Paranie, aby przylecieć do Porto Alegre, gdyż jeszcze nie znał tej Kapelanii Polskiej. Natomiast w Quedas już był kilka lat wstecz). W sobotę 12 marca do Porto Alegre przyleciał ponadto ks. prof. Mirosław Kalinowski rektor KUL. Przybył do tego miasta w celu nawiązania oficjalnych stosunków z Papieskim Uniwersytetem Katolickim oraz spotkać się z przedstawicielami władz stanu. Włączył się zatem do naszej wspólnej Mszy Świętej w intencji narodu ukraińskiego!

Sergio Sechinski konsul honorowy Rzeczpospolitej Polskiej w stanie Rio Grande do Sul otworzył spotkanie wspólnoty polonijnej z delegacją społeczności ukraińskiej. W swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie tego spotkania, jako wyraz naszej bliskości etnicznej, jak też trudnego czasu dla narodu ukraińskiego napadniętego przez Rosję, która nie przestrzega umów międzynarodowych i pragnie przywrócić imperium z czasów caratu i sowieckich! Przez wspólną manifestację i modlitwę pragnęliśmy wyrazić naszą bliskość z Ukrainą dotkniętą cierpieniem z powodu najazdu wojsk rosyjskich, które nie tylko niszczą kraj, ale popełniają zbrodnie przeciw ludzkości, gdyż atakują miasta, gdzie giną niewinne dzieci, kobiety, osoby starsze!

Po słowie wprowadzeniu konsula honorowego RP do uczestników manifestacji przemówił piszący to sprawozdanie miejscowy polonijny duszpasterz ks. Zdzisław Malczewski SChr przybliżając obecnym w kościele szkicowo historię Ukrainy, jako narodu i państwa tak doświadczanego w swojej historii przez Rosję. Wspomniał niedawną wypowiedź prezydenta Putina, który – albo świadomie, lub z powodu ignorancji – mówił w przekazie telewizyjnym, że nie istnieje naród ukraiński, ale że to są Rosjanie. Ubolewać należy, że człowiek uważający się za potężnego lidera światowego błysnął ignorancją i nieznajomością historyczną regionu wschodniej Europy. Czyżby nie czytał o istnieniu Rusi Kijowskiej?! Ks. Zdzisław przypomniał też wielki głód sprowokowany i spowodowany przez Józefa Stalina na Ukrainie w latach 1932-1933, podczas którego zmarło ponad 9 milionów Ukraińców. Historycy badający ten okres nie potrafią podać dokładnej liczby ofiar holodomoru. W końcu zostały przypomniane fakty z historii najnowszej: o rezygnacji z broni atomowej przez Ukrainę po upadku Związku Sowieckiego. Ukraina przekazała Rosji ponad 3 tys. broni nuklearnej a w grudniu 1994 r. podpisano w Budapeszcie memorandum, które zapewniało, że jego sygnatariusze – Rosja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania – będą się troszczyć o suwerenność i nienaruszalność granic Ukrainy. Niestety Rosja, już w 2014 r. napadając na niepodległe państwo ukraińskie i anektując Krym oraz przez agresję i działania wojenne od 24 lutego 2022 r., nie dotrzymała słowa zawartego w podpisanym memorandum.

Duszpasterz zachęcał zebranych do wspólnej modlitwy. Poinformował, że pierwsza Msza niedzielna dla Brazylijczyków o godz. 7.30 i za chwilę kolejna będzie ofiarowana w intencji Ukrainy, aby wyprosić u Boga łaskę pokoju dla tego słowiańskiego narodu. Ks. Zdzisław przypomniał wcześniejsze ogłoszenie, że składka zebrana podczas Mszy Świętej będzie przeznaczona na pomoc humanitarną dla Ukrainy. Kończąc swoje przemówienie duszpasterz podziękował Brazylii, że otworzyła w przeszłości swoje granice dla imigrantów z Polski, Ukrainy, którzy znaleźli w tym kraju upragniony spokój i mogli ciężką pracą zapewnić lepsze warunki dla swoich dzieci i kolejnych pokoleń, jak też przyczynić się do rozwoju gościnnej Brazylii.

Po zakończonej manifestacji solidarności z Ukrainą i jej uchodźcami, szczególnie kobietami z małymi dziećmi i starcami (albowiem mężczyźni od 18 do 60 roku pozostali w kraju, aby walczyć o wolność swojego kraju z rosyjskim najeźdźcą), poszukającymi w ościennych krajach bezpieczeństwa rozpoczęliśmy uroczystą Mszę Świętą. Przewodniczył jej ks. Krzysztof Olejnik SChr, przełożony generalny Towarzystwa Chrystusowego, a koncelebrowali ks. prof. Mirosław Kalinowski, rektor KUL i ks. Zdzisław, miejscowy duszpasterz polonijny. Nasi przybyli z Polski Czcigodni i Dostojni Goście zostali powitani – zgodnie z polską tradycją – chlebem i solą przez Marię i Edwarda, dzieci małżonków lekarzy, którzy aktywnie uczestniczą w życiu naszej polskiej kapelanii. Z kolei Sergio Sechinski konsul honorowy RP i zarazem koordynator rady kapelanii polskiej skierował słowa powitania do ks. Generała
i ks. Rektora:

Przewielebny Księże Krzysztofie – Przełożony Generalny Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej.
Przewielebny Księże Mirosławie – Rektorze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego - Jana Pawła II, przybyły do Porto Alegre, aby podpisać umowę współpracy z Papieskim Uniwersytetem Katolickim i władzami naszego Stanu. To wydarzenie jest bardzo ważne dla nas, ponieważ daje nam możliwość zbliżenia się do współczesnej Polski oraz dostęp do jej bogatej kultury. Życzymy, aby zaplanowane spotkania i rozmowy przyniosły dobre owoce.
Z wielką radością witamy w naszym Kościele, w którym w tym dwutysięcznym dwudziestym drugim roku zaczynają się obchody dziewięćdziesiątej rocznicy wmurowania kamienia węgielnego, tej opoki religijnej i duchowej tożsamości wspólnoty polskiej w stolicy stanu Rio Grande do Sul.  
Witamy i pragniemy wyrazić głęboką wdzięczność Towarzystwu Chrystusowemu za przysłanie nam polskiego kapłana, który w naszym ojczystym języku towarzyszy nam, potomkom polskich emigrantów, trzeciego i czwartego, a nawet szóstego pokolenia. Jego obecność wśród nas jest niezbędna dla naszej wspólnoty, naszego życia duchowego i religijnego, a także zachowania i wzbogacania naszego dziedzictwa kulturowego.
Nasza znajomość języka polskiego może pozostawiać wiele do życzenia, ale każdy z nas, na swój sposób, stara się zachować mowę ojców, pielęgnować swoją polskość, z głębokim poczuciem przynależności do narodowej wspólnoty. Wciąż śpiewamy i modlimy się po polsku i wspólnie dążymy do tego, aby wciąż w nas trwała duma bycia Polakami.
Jesteśmy wdzięczni i dumni, że ta świątynia, wybudowana przez naszych przodków ma za patronkę Matkę Boską Częstochowską, i że w ten sposób, też jako Jej dzieci, jesteśmy w łączności z wielką polską rodziną, oddającą Jej cześć na całym świecie.
Tutaj w Porto Alegre nasza wspólnota istnieje od lat czterdziestych ubiegłego wieku, kiedy to pierwsi polscy kapłani rozpoczęli swoją misję. Wielu z nas tu obecnych było w tym kościele ochrzczonych, przyjęło Pierwszą Komunię Świętą i zawarło związek małżeński.
Po wielu latach bez polskiego księdza i z zamkniętym kościołem, dziś na szczęście, mamy tu duszpasterza, już od siedmiu lat, który nie tylko rozmawia z nami po polsku, ale też jednoczy naszą wspólnotę – naszego kochanego Księdza Zdzisława, którego nazywamy Ksiądz Zet.
Księże Krzysztofie i Księże Mirosławie, witamy Was bardzo serdecznie!
W gorącej atmosferze tej wizyty, wyrażając pragnienie zachowania naszego dziedzictwa kulturowego i religijnego, chciałbym na zakończenie przytoczyć słowa Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wygłoszone w Gnieźnie, w czasie uroczystych obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski:
Pragnąłbym, abyście dobrze przyjrzeli się przeszłości i teraźniejszości, abyście się rozmiłowali w przeszłości narodu chrześcijańskiego, patrzyli otwartymi oczyma w jego rzeczywistość katolicką.  Rzeczywistość ta odważnie patrzy w przyszłość, nie lękając się żadnych przemian.  Jak przez wieki umiała wszystko co wartościowe wszczepić do kultury ojczystej, tak i w przyszłości pójdzie w znaku wiary, bogata doświadczeniem, czerpiąc co dobre, a odrzucając co błędne, zawsze świadoma, że idzie za Chrystusem, Który jest Ojcem przyszłego wieku.
Witamy Was zgodnie z polską tradycją: chlebem i solą.
Czujcie się tu jak w rodzinie… i niech tak już pozostanie, pod opiekuńczym i przenikliwym spojrzeniem Matki Boskiej Częstochowskiej.
Serdecznie witamy !

Msza Święta była sprawowana w języku polskim włącznie ze wszystkimi śpiewami części stałych, jak też i pieśni wielkopostnych. Liturgia Słowa, podobnie jak modlitwa wiernych były dwujęzyczne: po polsku i po portugalsku. Przed zakończeniem liturgii ks. Zdzisław podziękował ks. Krzysztofowi Olejnikowi za przybycie do Porto Alegre, aby zapoznać się z pracą chrystusowca wśród tutejszej Polonii i wraz z tą wspólnotą wspólnie się modlić za naród ukraiński! Podziękował także za „dłuższe nocne rozmowy rodaków” w eremie duszpasterza, mającego do dyspozycji małe mieszkanie nad zakrystią polskiego kościoła. Podziękował również ks. Rektorowi Mirosławowi Kalinowskiemu za pragnienie poznania polskiego kościoła oraz wspólnie odprawioną Mszę Świętą. Ponadto życzył, aby podpisanie umowy pomiędzy Papieskim Uniwersytetem Katolickim w Porto Alegre i Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II (które nastąpiło nazajutrz 14 marca) przyniosło oczekiwane owoce w postaci powołania do działalności Katedry Polskiej, gdzie młodzi Polonusi i Brazylijczycy będą mogli poznawać literaturę, kulturę i język polski. Przy okazji przypomniał przygotowania i rozmowy, jakie były prowadzone w rektoracie PUC-RS z okazji organizacji uroczystych obchodów stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, gdy wraz z konsulem Sechinskim poruszano kwestię powołania do istnienia Katedry Polskiej na uczelni. W prowadzeniu tych rozmów, kontynuował duszpasterz, przeszkodziła epidemia COVID-19. Dopiero oficjalna wizyta w Porto Alegre p. Jakuba Skiby, Ambasadora RP w Brazylii, która odbyła się w listopadzie 2021 r., i spotkanie przy tej okazji z rektorem PUC-RS zaczęła przynosić oczekiwane owoce. Szczególne słowo podziękowania ks. Zdzisław skierował do przybyłych przedstawicieli społeczności ukraińskiej: za przyjęcie zaproszenia i uczestnictwo w tym akcie solidarnościowym z Ukrainą, jaką była wspólna modlitwa za kraj ich pochodzenia. Następnie przemówił przedstawiciel tejże społeczności ukraińskiej i podziękował za przejawy naszej współpracy i troski o wolną, niepodległą Ukrainę. Wspomniał też, że kiedy przyjechał jako dorastający chłopiec ze swoim ojcem, to pierwszą świątynią, którą poznał w Porto Alegre, był właśnie polski kościół, Tam też z nim przychodził na niedzielne Msze Święte. Po słowie Przełożonego Generalnego, który wyraził wdzięczność wszystkim przybyłym na wspólną modlitwie, i błogosławieństwie kończącym liturgię, odśpiewaliśmy polskie suplikacje wypraszając u Boga dar pokoju dla uciemiężonej przez Rosję bohatersko broniącej się Ukrainy.

Oczywiście nie mogło po zakończonej liturgii zabraknąć wspólnych zdjęć dla upamiętnienia tego niecodziennego spotkania Polonusów i Ukraińców, a cała manifestacja społeczno-religijna została odnotowana przez stołeczną stanową prasę, bowiem w manifestacji i Mszy uczestniczyło dwóch dziennikarzy. Już w niedzielne popołudnie w internetowym wydaniu dziennika „Correio do Povo” został umieszczony wraz ze zdjęciem artykuł opisujący to wydarzenie. W poniedziałkowym wydaniu tego dziennika, tak elektronicznym, jak papierowym, ponownie zamieszczony został artykuł, lecz o innej treści niż ten niedzielny. Oczywiście tytuły artykułów prasowych również były różne, ale podkreślały inicjatywę potomków polskich imigrantów i ich jedność z etnią ukraińską w zatroskaniu o wolną, suwerenną Ukrainę!
W sali przy kościele odbył się wspólny obiad z naszym ks. Generałem, ks. Rektorem KUL. Obiad został przygotowany z oddaniem i kunsztem kulinarnym przez wolontariuszy z naszej wspólnoty polonijnej. Podczas posiłku dłuższe rozmowy toczyły się w trzech językach, albowiem praktycznie nikomu się nie spieszyło wracać do swojego domu. Odżyły na nowo dawne znajomości, jak też nastąpiło poznanie nowych osób!
Baner, jaki towarzyszył naszej manifestacji i modlitwie, umieściliśmy na ogrodzeniu przed kościołem polskim, aby przechodzący chodnikiem Brazylijczycy mogli zapoznać się z naszym polonijnym poparciem i solidarnością dla napadniętej zbrojnie Ukrainy!
Niech żyje przyjaźń polsko-brazylijska! Niech żyje wolna i niepodległa Ukraina!

tekst i fotografie: ks. Zdzisław Malczewski SChr