10 grudnia 2025 roku w Domu Seniora w Puszczykowie odbyło się spotkanie z prof. Rafałem Reczkiem – historykiem, badaczem dziejów najnowszych, wieloletnim pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej (obecnie dyrektorem poznańskiego oddziału IPN) oraz wykładowcą akademickim (UAM). Profesor Reczek, którego praca naukowa koncentruje się na historii Polski XX wieku, relacjach państwo–Kościół oraz pamięci historycznej, jest współautorem ilustrowanej biografii arcybiskupa Antoniego Baraniaka wydanej przez IPN. Publikacja ta znacząco przyczyniła się do przywrócenia pamięci o jego heroicznym świadectwie.

Spotkanie – zorganizowane w kaplicy Domu Seniora, miejscu szczególnym dla życia duchowego i formacji – zgromadziło wspólnotę księży, braci oraz nowicjuszy wraz z mistrzem nowicjatu, ks. Włodzimierzem. Dla części uczestników było to także przypomnienie momentu święceń, jakie niektórzy spośród seniorów przyjęli z rąk abp. Antoniego Baraniaka.

Wykład prof. Reczka koncentrował się na życiu i męczeństwie Arcybiskupa – sekretarza i kapelana Założyciela Towarzystwa Chrystusowego, kard. Augusta Hlonda, a później wiernego współpracownika kard. Stefana Wyszyńskiego. Prelegent przywołał przejmujące świadectwa dotyczące jego niezłomnej postawy w czasach stalinowskich represji.

Kard. Wyszyński podczas uroczystości pogrzebowych mówił o nim:
„Wiedziałem, że bp Baraniak, uwięziony na Rakowieckiej, był dla mnie niejako osłoną. Na nim skupiły się główne oskarżenia i zarzuty. (...) W 1956 roku wrócił na Miodową tak wycieńczony, że już nigdy nie odbudował swej egzystencji psychofizycznej”.

Z kolei kard. Karol Wojtyła, odwiedzając go w szpitalu w 1977 roku, wypowiedział znamienne słowa:
„Kościół nigdy księdzu arcybiskupowi nie zapomni, że go bronił w najtrudniejszych czasach”.

Wyszyński żegnał go słowami:
„Był człowiekiem dyskretnym, raczej milczącym. (...) Był w swej pracy precyzyjny”.

Jak podkreślał prof. Reczek, abp Baraniak – choć przez lata postrzegany jako „bohater drugiego planu” – po analizie dokumentów i świadectw jawi się jako jedna z kluczowych postaci Kościoła w Polsce XX wieku. Obdarzony ogromnym zaufaniem zarówno przez kard. Hlonda, jak i kard. Wyszyńskiego, pozostał wierny Kościołowi i swojej misji nawet w najtrudniejszych momentach prześladowań.

Spotkanie stanowiło okazję nie tylko do pogłębienia wiedzy o Arcybiskupie, lecz także do uświadomienia sobie, jak wielkie znaczenie mają cisi, wierni świadkowie, którzy swoją postawą kształtują historię i Kościół.

tekst: ks. Marcin Stefanik SChr
zdjęcia: ks. Robert Biel SChr