„Polska i Brazylia – Bliższe, niż się wydaje” – to tom studiów z okazji 100. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską i Brazylią oraz 90. rocznicy powstania Towarzystwa Polsko-Brazylijskiego.
Owo dzieło ukazało się pod koniec 2020 r. przy współpracy Zakładu Brazylianistyki i Instytutu Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego oraz Wydawnictwa Muzeum Niepodległości. Książka licząca blisko 800 stron ukazała się w języku polskim i portugalskim i swoje teksty udostępniło prawie 40 autorów. W gronie autorów znalazł się jedyny duchowny, a konkretnie rektor Polskiej Misji Katolickiej w Brazylii ks. dr Zdzisław Malczewski SChr, który został poproszony przez organizatorów tego wydania o przygotowanie tekstu na temat „Roli polskiego duszpasterstwa w Brazylii w zachowaniu więzi Polonii z krajem pochodzenia”. Przygotowany i zredagowany artykuł znajduje się we wspomnianej książce na s. 283-314.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że Brazylia była pierwszym krajem Ameryki Łacińskiej, która uznała niepodległość Polski. Pierwszy Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej na tym kontynencie został otwarty w Kurytybie, stolicy stanu Paraná. 13 stycznia 1920 r. przybył do tego miasta pierwszy konsul Kazimierz Głuchowski. W trakcie pełnienia swojej służby dyplomatycznej K. Głuchowski odwiedzał polskie skupiska usytuowane na południu tego kraju. Owocem jego odwiedzin, spotkań z emigrantami jest dzieło zawierające szczególne informacje o liczbie, nazwach kolonii czy pochodzeniu naszych osadników. Dla badaczy osadnictwa polskiego w Brazylii książka ta jest bogatą i dokładną kopalnia wiedzy o naszych emigrantach. „Materiały do problemu osadnictwa polskiego w Brazylii”, to właśnie książka autorstwa pierwszego polskiego konsula w tym kraju, wydana przez Instytut Naukowy do Badań Emigracji i Kolonizacji w Warszawie w 1927 r.
Pierwszy poseł Rzeczypospolitej Polskiej hrabia Ksawery Orłowski przybył do Rio de Janeiro – ówczesnej stolicy Brazylii – 27 kwietnia 1920 r. Poseł Orłowski wręczył listy uwierzytelniające prezydentowi Brazylii Epitácio da Silva Pessoa miesiąc później, w dniu 27 maja 1920 r.
Z chwilą otwarcia poselstwa polskiego w Rio de Janeiro – jak zauważa nasz Współzałożyciel Sługa Boży Ojciec Ignacy Posadzy – „od razu podniosło się znaczenie kolonii polskiej. Przedtem Brazylijczycy mawiali często: ‘Polska bez sztandaru nic nie znaczy’. Teraz poczęto Polaków więcej poważać” (ks. Ignacy Posadzy, Drogą Pielgrzymów, Potulice 1938, s. 38).
ks. Zdzisław Malczewski SChr