+ śp. ks. dr Józef Bakalarz

W uroczystość Trzech Króli w Morasku odbyła się coroczna kolęda przeprowadzona przez księży chrystusowców z Poznania. Księża po przyjeździe najpierw skierowali się do ks. Józefa, gdzie zostali radośnie przez niego przyjęci. Wszystkich zasmucił jednak jego schorowany wygląd. Jak się okazało, były to jego ostatnie tu na ziemi święta Bożego Narodzenia. Pan życia i śmierci powołał go do siebie 15 stycznia, gdzie dalej będzie kolędował Najwyższemu.
Ksiądz Józef Bakalarz urodził się 6 marca 1939 r. w miejscowości Ligota koło Kobylej Góry, w powiecie ostrzeszowskim w Wielkopolsce. Był synem Antoniego i Marii, z domu Kędzia. Ochrzczony został 10 kwietnia 1939 r. w rodzinnej parafii w Kobylej Górze. Mając 7 lat, zaczął uczęszczać do szkoły podstawowej, najpierw w Ligocie, a następnie w Kobylej Górze. Sakramentu bierzmowania udzielił mu 3 sierpnia 1957 r. ks. dziekan Feliks Szleszkowski w sąsiedniej parafii Mąkoszyce.
Po ukończeniu szkoły podstawowej jego pragnieniem było wstąpienie do Małego Seminarium Duchownego w Marszałkach, prowadzonego przez księży salezjanów, gdzie uczył się jego starszy brat. Niestety, w 1957 r. Niższe Seminarium zostało zamknięte. Naukę kontynuował w Liceum Ogólnokształcącym w Ostrzeszowie, które ukończył egzaminem dojrzałości - maturą. W czasie nauki w liceum ciągle marzył, aby w przyszłości zostać kapłanem, co mocno podkreślił w swoim życiorysie.
Do Towarzystwa Chrystusowego wstąpił 14 sierpnia 1957 r. i po krótkim aspirandacie 7 września rozpoczął w Bydgoszczy kanoniczny nowicjat. W opinii końcowej magister nowicjatu ks. Stanisław Grabowski napisał: „[...] jest ofiarny, rzetelny i można na nim polegać". Po ukończeniu nowicjatu złożył w Morasku 8 września 1958 r. pierwszą profesję zakonną. Następnie rozpoczął w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Chrystusowego 2-letnie
studia filozoficzne zakończone egzaminem philosophicum w czerwcu 1960 r. Potem rozpoczął 4-letnie studia teologiczne, które przerwał po roku z powodu powołania do odbycia zasadniczej służby wojskowej. W wojsku służył w jednostce pancernej od 1961 do 1963 r. w stopniu kanoniera, a pełnił funkcję topografa. Po zakończeniu służby wojskowej, która umocniła jeszcze jego powołanie kapłańskie i zakonne, kontynuował przerwane studia teologiczne, które ukończył egzaminem rigorosum 17 maja 1966 r. Podczas studiów został wprowadzony w posługi kapłańskie oraz wyższe święcenia kapłańskie: tonsurę przyjął 28 października 1960 r. z rąk abpa Antoniego Baraniaka, 29 października przyjął ostiariat i lektorat również z rąk abpa Antoniego Baraniaka. Egzorcystat i akolitat przyjął 3 listopada 1963 r. z rąk bpa Franciszka Jedwabskiego. Subdiakonat - 25 marca 1965 r. z rąk bpa Franciszka Jedwabskiego i diakonat 5 czerwca 1965 r. z rąk abpa Antoniego Baraniaka. W podaniu do przełożonego generalnego z prośbą o dopuszczenie do święceń kapłańskich napisał: „Przez przyjęcie święceń kapłańskich pragnę wiernie i całym życiem służyć Bogu na powierzonym mi przez przełożonych odcinku pracy kapłańskiej dla dobra Kościoła, Towarzystwa i tych wszystkich, wśród których z woli Bożej będę pracował". Święcenia kapłańskie przyjął 4 czerwca 1966 r. z rąk bpa Franciszka Jedwabskiego.
Po święceniach kapłańskich, jak większość chrystusowców, został skierowany do pracy duszpasterskiej na Pomorze Zachodnie do Szczecina-Podjuch w charakterze wikariusza-współpracownika. Po roku pracy duszpasterskiej w sierpniu 1967 r. został przez przełożonych wysłany do Lublina na KUL celem odbycia studiów magisterskich, a potem doktoranckich na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL. Po roku przerwał studia na podstawie decyzji przełożonych, gdyż zaistniała konieczność objęcia funkcji magistra nowicjatu w Ziębicach na Dolnym Śląsku. Po rocznej przerwie kontynuował studia prawnicze na KUL, gdzie w 1971 r. uzyskał stopień magistra i licencjata. 22 września 1973 r. został przez przełożonego generalnego ks. Wojciecha Kanię SChr mianowany przełożonym grupy księży chrystusowców studiujących na KUL. Ten urząd pełnił aż do 1989 r.
Podczas studiów doktoranckich w 1974 r. rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną na Wydziale Prawa. Stopień doktora uzyskał w 1975 r. na podstawie rozprawy: „Parafia personalna dla migrantów w prawodawstwie powszechnym Kościoła Zachodniego". Wtedy też został adiunktem na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL. Za pracę doktorską został wyróżniony nagrodą naukową im. F. Skowyry. Oprócz pracy naukowo-dydaktycznej na KUL prowadził wykłady w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu oraz w powstałym z jego inicjatywy Instytucie Duszpasterstwa Emigracyjnego, którego był wicedyrektorem. Warunki emigracyjne poznawał podczas pracy duszpasterskiej w skupiskach emigracyjnych Europy i USA. Pomagał również w czasie przerw w pracy na uczelni w krajowych placówkach duszpasterskich zakonnych i diecezjalnych.
Będąc adiunktem na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL, włączył się czynnie w działalność Instytutu Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL, który podlegał bezpośrednio Senatowi akademickiemu i rektorowi KUL. W latach 1980-1984 wchodził w skład współpracowników Instytutu, a po zatwierdzeniu przez Senat ks. dr Józef Bakalarz należał do 4-osobowego zarządu Instytutu. Brał również udział w redagowaniu wydawanego przez Instytut periodyku „Studia Polonijne".
Inną formą jego działalności naukowej było prowadzenie w czasopiśmie naukowym „Collectanea Theologica" biuletynu polonijnego, w którym zamieszczał wiele artykułów i przemyśleń ze swego dorobku naukowego i refleksji wypływających z wyjazdów duszpasterskich do skupisk polonijnych.
Kolejną formą działalności na forum polonijnym było założenie w Towarzystwie Chrystusowym Ruchu Apostolstwa Emigracyjnego (RAE). Ksiądz Józef uznał, że w ramach Ruchu także osoby świeckie powinny się włączyć we współpracę w opiece nad naszymi Rodakami żyjącymi poza granicami kraju. Był założycielem RAE, jedynym sekretarzem i opiekunem. Dla Ruchu napisał specjalny statut, który został zatwierdzony przez władze zakonne. Ruch zaczął zataczać coraz szersze kręgi dzięki współpracy z Instytutem Duszpasterstwa Emigracyjnego istniejącym przy Towarzystwie Chrystusowym. Również współbracia pracujący w Zespole Pomocy Kościołowi na Wschodzie, istniejącym przy Konferencji Episkopatu Polski, włączyli się w to dzieło. Ksiądz Józef jeździł na Ukrainę, zwłaszcza do Lwowa, z wykładami i zawoził zebrane przez członków RAE dewocjonalia i szaty liturgiczne, których w latach 70. ubiegłego wieku tam brakowało. Te wyjazdy przypłacił zdrowiem z powodu stałej inwigilacji prowadzonej przez odpowiednie służby.
Ksiądz Józef Bakalarz opublikował ponad 140 rozpraw i artykułów naukowych, 3 książki: wspomniany już doktorat, przygotowaną rozprawę habilitacyjną: „Misjonarz migrantów w powszechnym prawodawstwie Kościoła" oraz „Współczesne środowiska emigracji polskiej". Był członkiem towarzystw naukowych oraz ekspertem do spraw prawnych w zakresie emigracji polskiej.
Na kapitułach generalnych Towarzystwa Chrystusowego oraz w czasie Konferencji Generalnych Towarzystwa Chrystusowego był również ekspertem do spraw prawnych w sprawach dotyczących emigracji. Był także przewodniczącym Komisji Przedkapitulnej dla opracowania zasad teologii pastoralnej w Polsce i wśród emigracji oraz członkiem Komisji Przedkapitulnej dla opracowania zakonnej specyfiki pastoralnej naszych duszpasterzy w Polsce. W październiku 1983 r. został mianowany stałym członkiem Komisji Pokapitulnej dla Opracowania Dyrektorium Formacji, które uwzględniało duchowość i specyficzną misję Towarzystwa.
Niestety, pogarszające się zdrowie zmusiło ks. Józefa Bakalarza do rezygnacji w 1989 r. z pracy naukowej na KUL. Po krótkim pobycie w Puszczykowie został mianowany kapelanem Sióstr Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej w ich Domu Generalnym i formacyjnym w Poznaniu-Morasku. Będąc kapelanem, w miarę możliwości służył również siostrom swoim doświadczeniem emigracyjnym, co pomagało w formacji nowych zastępów sióstr misjonarek. Kiedy zdrowie trochę się polepszyło, dojeżdżał do Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu, gdzie prowadził zajęcia z zagadnień emigracyjnych. Posługę tę pełnił aż do końca, do swojej śmierci.
W Morasku przeżywał uroczyście 40. rocznicę przyjęcia święceń kapłańskich. Ówczesny przełożony generalny ks. Tadeusz Winnicki SChr w liście gratulacyjnym napisał między innymi: „Dziękując Bogu za udzielony Księdzu dar udziału w Chrystusowym kapłaństwie, wyrażam uczucia mojej głębokiej wdzięczności za dotychczasową gorliwą pracę w Winnicy Pańskiej, a przede wszystkim za pełną poświęcenia się i trudu działalność dla dobra naszej Wspólnoty Zakonnej... Serdecznie dziękuję za długoletnią służbę na stanowisku profesora w naszym Wyższym Seminarium Duchownym, za animację i kierowanie Ruchem Apostolstwa Emigracyjnego".
Ksiądz Józef Bakalarz SChr zmarł w sobotę 15 stycznia 2011 r. już po pierwszych nieszporach niedzieli, która w całym Kościele powszechnym obchodzona jest jako Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy, oraz w wigilię rocznicy śmierci współzałożyciela Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej Sługi Bożego ks. Ignacego Posadzego SChr. Przeżył 71 lat, w tym 52 lata życia zakonnego i 44 lata życia kapłańskiego.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się w czwartek 20 stycznia w Domu Głównym Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu. Trumna z ciałem śp. ks. Józefa Bakalarza SChr została przywieziona do głównej kaplicy, w której o godz. 10.30 odmówiono różaniec za zmarłego kapłana, a o godz. 11.00 rozpoczęła się Msza Święta pogrzebowa, na której zgromadzili się licznie kapłani Towarzystwa Chrystusowego, księża diecezjalni, bracia zakonni, klerycy, nowicjusze, siostry misjonarki z Zarządem Generalnym, rodzina zmarłego ks. Józefa, delegacja z KUL oraz znajomi i przyjaciele ks. Józefa. Mszy Świętej przewodniczył przełożony generalny ks. Tomasz Sielicki SChr, a homilię żałobną wygłosił ks. Bernard Kołodziej SChr, w której podkreślił, że ks. Józef prowadził życie zakonne według ośmiu błogosławieństw, oraz zaakcentował prawość i dokonania ks. Józefa. Po Mszy Świętej nastąpił obrzęd pożegnania, któremu również przewodniczył Przełożony Generalny. Następnie ciało Zmarłego zostało odprowadzone do karawanu i przewiezione na cmentarz miłostowski, gdzie odbył się ciąg dalszy uroczystości pogrzebowych. Kondukt żałobny i ostatnie modlitwy poprowadził przełożony generalny ks. Tomasz Sielicki. Na koniec podziękował wszystkim za obecność i modlitwy w intencji zmarłego kapłana Józefa.
Ksiądz Józef Bakalarz SChr spoczął w kwaterze księży i braci chrystusowców na cmentarzu miłostowskim w Poznaniu, gdzie razem ze współbraćmi oczekuje zmartwychwstania.

ks. Bernard Kołodziej SChr